Bizler yaşı ilerledikçe öğrenme süresi uzayan varlıklarız. Eh, neticede makine eskiyor efendim. İşin gerçeği beynimiz çocukluktan yetişkinliğe doğru geldikçe elastikiyetini yitiriyor ve bu öğrenme süngerimizi daha katı bir hale getirdiği için bilgi emilimi zaman alıyor.
Öncelikle; “Bir kişi yedisinde neyse yetmişinde de odur” hurafelerini bir kenara bırakalım. Değişim her zaman mümkündür. Burada esas olan, değiştirilmek istenen davranışı yeni bir şekle sokmaya dair ne denli motivasyon sahibi olduğumuzdur. Çünkü sadece istiyor olmak, yağmur duasına yatmak gibidir. Beklediğiniz yerden size sihirli bir değneğin değmesini arzu ederseniz, bu pek mümkün görünmüyor. Terapist, danışana değişime nasıl gideceğine dair eline bir çekiç verir ve hangi noktaya hangi şiddetle vurması gerektiğine işaret eder. Ancak bahsetmiş olduğumuz üzere alışkanlıklarımız yosun tutmuş bir kaya gibidir ve ilk darbeden hemen etkilenmez. Bu, kimi zaman demoralizasyon yaratabilir. Ancak bilinmesi gereken odur ki; bıkmadan usanmadan aynı noktaya çekicinizi vurmaya devam etmeniz orada bir oyuntu oluşturacaktır. Bunu gördüğünüzde moraliniz yerine gelecek ve daha büyük bir arzuyla değişim yolunda çabalamaya devam ediyor olacaksınız.
Yapılan bir deneyde, öğrenilmiş bilgilerin yerine yenisini koymanın ne denli uğraş gerektirdiğini görüyoruz. Bisiklet kullanmayı küçük yaştan beri bilen bir adam, bisikletin gidonunu ters bağlantı ile kurduruyor. Yani gidonu sağa çevirdiğinizde bisiklet sola gidiyor, gidonu sola çevirdiğinizde ön tekerlek sağa dönüyor. Bu şekilde kurulmuş olan yeni düzenekteki bisikleti öğrenmesi tam tamına sekiz ayını alıyor. En sonunda beyni bu yeni bilgiye kodlanıyor ve artık bu ters kurulmuş bisikleti normal bir şekilde sürebiliyor. İşin enteresan tarafı, bu kez eskiden kullandığı klasik bisiklete binmeyi denediğinde süremediğini farkediyor. Ancak yirmi dakikalık kısa bir deneme sürecinden sonra eski bilgiye beyin ulaşıyor ve yeniden klasik bisikleti de sürebiliyor. Aynı deneyi en az kendisi kadar iyi bisiklet kullanan küçük oğlu üzerinde yaptığında, oğlunun bu ters bisikleti 2 haftada sürmeyi öğrendiğini görüyor. İşte bu çalışma bize; beynimize yeni bir şeyler öğretmenin yaş ilerledikçe kolay olmadığının kabulünü, öte yandan da mümkün olduğunun bilgisini sağlıyor. Bu videoyu internetten şu adres üzerinden bulup izleyebilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=exs1vmI9EAw Çok uzağa gitmeyin. Kendinizi düşünün. Yirmi yıl boyunca yaşadığınız evin salonunda ışık düğmesi girer girmez sağdayken, yeni taşındığınız evde sol duvarda olduğunda, bir süre eliniz salona ilk girdiğinizde sağa uzanır. İşte bu öğrenilmiş bilginin, yeni bilgi üzerine ketleyici etkisidir. Ancak belli bir zaman geçtikten sonra yeni duruma adapte olursunuz.
Halihazırda bedenimiz eskiden bugüne öğrendiği tüm bilgileri devam ettirme gayreti içindedir. Çünkü tanıdık sistemler güven vericidir. Yeme alışkanlıkları, uyku düzeni, spor vb. konularda yeni düzenler oturtmanın getirdiği zorlukları hatırlayın. Diyet programlarına ayak uydurmak, spora başlayıp yaşamınıza entegre etmek bu yüzden hep zor gelen süreçlerdir. Başta biraz dişinizi sıkıp üzerine gittiğinizde ise, bir süre sonra sanki hep spor hayatınızdaymışçasına bütünleştiğinizi gözlemlersiniz. O kadar ki, uzun süre spor alışkanlığını oturmuş kişilerin “sporumu yapmadan güne başlayamıyorum” gibi söylemlerine tanık olursunuz. Aynı şey damak zevklerimiz için geçerlidir. Bir bardak çayını 3 küp şekerle içmeye alışık biri için şekersiz çayını yudumlamak bir tür işkence iken, ısrarla bu düzeni korumaya çalıştıktan bir süre sonra aynı kişinin şekerli çay içemediğini görürsünüz. Bu yüzden değişim mümkün, ancak işin sırrı sabır ve istikrarda!
Comments